Przebieg koryta pomiędzy śluzą V a śluzą VI
Kanał Kłodnicki – zapomniane dzieje
Prezentujemy fragment mapy z końca XIX w. z wycinkiem przebiegu Kanału Kłodnickiego pomiędzy Schleuse No V (Schleuse Lenartowitz I lub Medareisenhammer Schleuse) a Schleuse No VI (Schleuse Medarblechhammer lub Medarblechhammer Schleuse).
Mapa odzwierciedla stan ziem Królestwa Pruskiego (Königreich Preußen) z 1877 r.
Jak podaje P. Nadolski [1], koryto Kanału nie było jednolitym tworem na całej swojej długości – kanał, jeśli traktować go jako sztuczną drogę wodną, z natury swej rzeczy biegnie albo w specjalnie w tym celu wykonanym wykopie lub nasypie. Jego budowniczowie na niektórych fragmentach jego trasy albo wykorzystali stare koryto rzeki Kłodnicy, albo nałożyli przebieg rzeki wspólnie ze szlakiem Kanału.
Prawdopodobnie u takich podstaw legły względy oszczędnościowe (mając na uwadze fakt długiego okresu jego budowy oraz przebieg trasy w terenie – ukształtowanie i konfiguracja) oraz przewidywane niedobory wody dla niezakłóconej eksploatacji Kanału, który był zasilany głównie rzeką Kłodnicą.
Opisy podawane przez cytowanego autora odnoszą się głównie do roku 1851, kiedy to po raz pierwszy dokonano inwentaryzacji Kanału, raportując ówczesny stan techniczny samych śluz i towarzyszących innych budowli hydrotechnicznych (jazy, przepusty, śluzy powodziowe i śluzy przelewowe, kanały zasilające i odwadniające), opisując także przebieg trasy oraz już wówczas zauważone błędy projektowe, które miały istotny wpływ na jego eksploatację – m. in. częste krzyżowanie się rzeki z Kanałem, powstające liczne zamulenia i wypłycania na trasie oraz następstwa powodzi i wylewów rzeki.
Ale prezentowany fragment mapy pochodzi z końca XIX w., zatem mogło być tak, że pewne odcinki Kanału mogły po inwentaryzacji zostać zmodernizowane na tyle (usunięcie wrażliwych odcinków), że wskazane w raporcie miejsca, mapa ta już ich nie obejmuje.
Pokazany fragment mapy obejmuje odcinek Kanału Kłodnickiego pomiędzy Schleuse No V a Schleuse No VI (ok. 2,7 km) i jest przykładem poprowadzenia trasy Kanału starym korytem rzeki Kłodnicy a biegnącego na odcinku od huty w Medarhammer (Miedary) do stawu kuźniczego (Medar Hammerteich) w Blechhammer (Blachownia).
Na mapę tę naniesiono oznaczenia dwóch śluz, przebieg rzeki oraz przebieg Kanału – o ile od śluzy Nr V (1) trasa kanału na odcinku do pkt. A (ok. 0,65 km) ma wyraźnie zaznaczoną regularną linię łamaną, to później koryto Kanału ma charakter nieregularny, czyli taki, jakie miało stare koryto tej rzeki. Ten odcinek zaznaczono na mapie linią koloru fioletowego opisaną punktami A-B. Od punktu A zaczyna się także niewielki staw, w którym była gromadzona woda dla potrzeb miejscowej małej kuźni w Miedarach (Medarhammer), następnie mamy już nieregularny przebieg trasy Kanału, który od płn. strony przed Blachownią (Blechhammer) skręca w prawo i ponownie ma regularny układ swojego koryta aż do wspomnianego stawu kuźniczego (5) w Blachowni. Ten odcinek – od pkt. B do śluzy Nr VI (2) liczy sobie ok. 0,6 km.
Długość odcinka A-B w linii prostej (nie uwzględnia on załamań i niewielkich meandrów) wynosi w przybliżeniu ok. 1,3 km.
Wycinek tej mapy pokazuje także inne interesujące miejsca – otóż od pkt. A (staw kuźniczy) jest poprowadzona odnoga (biegnąca od płn. strony ówczesnej kolonii Nowa Wieś – na mapie Col. Neudorf) która łączy się z Kanałem przed śluzą Nr V (1).
Zapewne jej podstawowym zadaniem było zapewnienie odpowiedniej ilości wody dla prawidłowego funkcjonowania tamtejszej kuźni, ale odnoga ta (specyficzny by-pass) mogła także spełniać ważną rolę podczas wezbrań i powodzi, pozwalają na w miarę bezpieczne przeprowadzenie fali powodziowej na tym odcinku Kanału, spłaszczyć ja i chronić tym samym śluzę Nr V.
Często też takie odnogi pełniły rolę tzw. kanałów wyrobów gotowych, którymi transportowano podstawionymi barkami wyroby hutnicze w dół lub w górę Kanału.
Ten fragment dla odcinka A-B pokazuje także usytuowanie trzech zakoli rzecznych, jakie były kiedyś w owym starorzeczu Kłodnicy, a które na stan sporządzenia mapy są jedynie ślepymi odnogami – to świadectwo tego, rzeka Kłodnica była niezwykle rzeką "żywotną" i po każdej z większych powodzi wyszukiwała dla siebie najkorzystniejsze miejsca do dalszego płynięcia.
Na mapie tej (jeśli ją powiększymy) widoczne jest także schematyczne zaznaczenie obwałowań ziemnych sypanych głównie od północnej strony Kanału – ich podstawowym zadaniem była ochrona koryta Kanału przed wylewami rzeki Kłodnicy.
Objaśnienia do szkicu (mapka) :
1 – Schleuse No V
2 – Schleuse No VI
3 – schematyczny przebieg rzeki Kłodnicy
4 – schematyczna trasa Kanału Kłodnickiego
5 – staw kuźni w Blechhammer (Blachownia)
A–B – linia obrazująca odcinek Kanału usytuowany w starym korycie rzeki
Kłodnicy, biegnącego od stawu kuźniczego w Medarhammer (Miedary) do regularnego
koryta Kanału w Blechhammer (Blachownia) – ok. 1,3 km
Przypisy :
[1] P. Nadolski, Dzieje Kanału Kłodnickiego i Gliwickiego, Gliwice 2018, Muzeum w Gliwicach – Seria Monograficzna Nr 23
KANAŁ KŁODNICKI - przebieg koryta pomiędzy śluzą No V a śluzą No VI
Prezentujemy fragment mapy z końca XIX w. z wycinkiem przebiegu Kanału Kłodnickiego pomiędzy Schleuse No V (Schleuse Lenartowitz I lub Medareisenhammer Schleuse) a Schleuse No VI (Schleuse Medarblechhammer lub Medarblechhammer Schleuse).
Mapa odzwierciedla stan ziem Królestwa Pruskiego (Königreich Preußen) z 1877 r.
Jak podaje P. Nadolski [1], koryto Kanału nie było jednolitym tworem na całej swojej długości – kanał, jeśli traktować go jako sztuczną drogę wodną, z natury swej rzeczy biegnie albo w specjalnie w tym celu wykonanym wykopie lub nasypie. Jego budowniczowie na niektórych fragmentach jego trasy albo wykorzystali stare koryto rzeki Kłodnicy, albo nałożyli przebieg rzeki wspólnie ze szlakiem Kanału.
Prawdopodobnie u takich podstaw legły względy oszczędnościowe (mając na uwadze fakt długiego okresu jego budowy oraz przebieg trasy w terenie – ukształtowanie i konfiguracja) oraz przewidywane niedobory wody dla niezakłóconej eksploatacji Kanału, który był zasilany głównie rzeką Kłodnicą.
Opisy podawane przez cytowanego autora odnoszą się głównie do roku 1851, kiedy to po raz pierwszy dokonano inwentaryzacji Kanału, raportując ówczesny stan techniczny samych śluz i towarzyszących innych budowli hydrotechnicznych (jazy, przepusty, śluzy powodziowe i śluzy przelewowe, kanały zasilające i odwadniające), opisując także przebieg trasy oraz już wówczas zauważone błędy projektowe, które miały istotny wpływ na jego eksploatację – m. in. częste krzyżowanie się rzeki z Kanałem, powstające liczne zamulenia i wypłycania na trasie oraz następstwa powodzi i wylewów rzeki.
Ale prezentowany fragment mapy pochodzi z końca XIX w., zatem mogło być tak, że pewne odcinki Kanału mogły po inwentaryzacji zostać zmodernizowane na tyle (usunięcie wrażliwych odcinków), że wskazane w raporcie miejsca, mapa ta już ich nie obejmuje.
Pokazany fragment mapy obejmuje odcinek Kanału Kłodnickiego pomiędzy Schleuse No V a Schleuse No VI (ok. 2,7 km) i jest przykładem poprowadzenia trasy Kanału starym korytem rzeki Kłodnicy a biegnącego na odcinku od huty w Medarhammer (Miedary) do stawu kuźniczego (Medar Hammerteich) w Blechhammer (Blachownia).
Na mapę tę naniesiono oznaczenia dwóch śluz, przebieg rzeki oraz przebieg Kanału – o ile od śluzy Nr V (1) trasa kanału na odcinku do pkt. A (ok. 0,65 km) ma wyraźnie zaznaczoną regularną linię łamaną, to później koryto Kanału ma charakter nieregularny, czyli taki, jakie miało stare koryto tej rzeki. Ten odcinek zaznaczono na mapie linią koloru fioletowego opisaną punktami A-B. Od punktu A zaczyna się także niewielki staw, w którym była gromadzona woda dla potrzeb miejscowej małej kuźni w Miedarach (Medarhammer), następnie mamy już nieregularny przebieg trasy Kanału, który od płn. strony przed Blachownią (Blechhammer) skręca w prawo i ponownie ma regularny układ swojego koryta aż do wspomnianego stawu kuźniczego (5) w Blachowni. Ten odcinek – od pkt. B do śluzy Nr VI (2) liczy sobie ok. 0,6 km.
Długość odcinka A-B w linii prostej (nie uwzględnia on załamań i niewielkich meandrów) wynosi w przybliżeniu ok. 1,3 km.
Wycinek tej mapy pokazuje także inne interesujące miejsca – otóż od pkt. A (staw kuźniczy) jest poprowadzona odnoga (biegnąca od płn. strony ówczesnej kolonii Nowa Wieś – na mapie Col. Neudorf) która łączy się z Kanałem przed śluzą Nr V (1).
Zapewne jej podstawowym zadaniem było zapewnienie odpowiedniej ilości wody dla prawidłowego funkcjonowania tamtejszej kuźni, ale odnoga ta (specyficzny by-pass) mogła także spełniać ważną rolę podczas wezbrań i powodzi, pozwalają na w miarę bezpieczne przeprowadzenie fali powodziowej na tym odcinku Kanału, spłaszczyć ja i chronić tym samym śluzę Nr V.
Często też takie odnogi pełniły rolę tzw. kanałów wyrobów gotowych, którymi transportowano podstawionymi barkami wyroby hutnicze w dół lub w górę Kanału.
Ten fragment dla odcinka A-B pokazuje także usytuowanie trzech zakoli rzecznych, jakie były kiedyś w owym starorzeczu Kłodnicy, a które na stan sporządzenia mapy są jedynie ślepymi odnogami – to świadectwo tego, rzeka Kłodnica była niezwykle rzeką "żywotną" i po każdej z większych powodzi wyszukiwała dla siebie najkorzystniejsze miejsca do dalszego płynięcia.
Na mapie tej (jeśli ją powiększymy) widoczne jest także schematyczne zaznaczenie obwałowań ziemnych sypanych głównie od północnej strony Kanału – ich podstawowym zadaniem była ochrona koryta Kanału przed wylewami rzeki Kłodnicy.
Objaśnienia do szkicu (mapka) :
1 – Schleuse No V
2 – Schleuse No VI
3 – schematyczny przebieg rzeki Kłodnicy
4 – schematyczna trasa Kanału Kłodnickiego
5 – staw kuźni w Blechhammer (Blachownia)
A–B – linia obrazująca odcinek Kanału usytuowany w starym korycie rzeki
Kłodnicy, biegnącego od stawu kuźniczego w Medarhammer (Miedary) do regularnego
koryta Kanału w Blechhammer (Blachownia) – ok. 1,3 km
Przypisy :
[1] P. Nadolski, Dzieje Kanału Kłodnickiego i Gliwickiego, Gliwice 2018, Muzeum w Gliwicach – Seria Monograficzna Nr 23
Andrzej Napiórkowski
Komentarze
Prześlij komentarz