Przebieg koryta kanału pomiędzy śluzą XIII a XIV

Kanał Kłodnicki – zapomniane dzieje

KANAŁ KŁODNICKI - przebieg koryta pomiędzy śluzą No XIII a śluzą No XIV

Prezentujemy kolejny ciekawy fragment Kanału Kłodnickiego, ukazany na wspomnianej już mapie ziem Królestwa Prus z 1877 r., a przebiegający pomiędzy śluzą Nr XIII (Schleuse Tatischau lub Tatischauer Schleuse) a nieistniejącą już śluzą Nr XIV (Schleuse Retzitz lub Karlschofer Schleuse), którą wchłonął budowany dla potrzeb Kanału Adolfa Hitlera zbiornik "Dzierżno Duże". Podobnie jest z pozostałym korytem Kanału, który w Taciszowie (od śluzy) kończy się praktycznie na ul. Gliwickiej, dalsze ślady jego koryta są praktycznie już niewidoczne w terenie (do obwałowania zbiornika).

Jest to kolejny odcinek starego Kanału wymieniony w opracowaniu P. Nadolskiego[1], który na swoim krótkim biegu był wspólny z łożyskiem rzeki Kłodnica.
Jak można odczytać z tego wycinka mapy, od śluzy Nr XIII do połączenia z rozwidleniem rzeki (na mapce poglądowej pkt. A) Kanał na tym odcinku ma długość ok. 0,81 km. Drugim punktem stycznym (na mapce poglądowej pkt. B) jest miejsce, gdzie rzeka wpływa bezpośrednio do koryta Kanału – ta wspólna dla rzeki i Kanału trasa wynosi ok. 0,65 km. 
Naprzeciwko śluzy Nr XIII (lewy brzeg Kanału) do dzisiaj zachował się domek śluzowego (Schleusenmeisterhaus), dalej zamieszkały i ładnie utrzymany. Natomiast sama śluza jest w fatalnym stanie technicznym – upływ czasu oraz przyroda zrobiły swoje.

Przed Taciszowem (od wschodniej strony) płynąca ówczesnym korytem rzeka Kłodnica ma ciekawy układ nurtu – rozwidla się na dwie odnogi, z których południowa przepływa częściowo przez tę miejscowość, natomiast północna odnoga sporym łukiem omijała Taciszów. Na wysokości śluzy Nr XIII końcowy fragment południowej odnogi ponownie się rozwidlał, by po niewielkim odcinku połączyć się z właściwym korytem Kłodnicy.
Prawdopodobnie ukształtowanie terenu pozwoliło na wykorzystanie koryta rzeki dla potrzeb żeglugowych starego Kanału – zapewne nurt tutaj był na tyle spokojny, że pozwalał na transport barek tak w dół jak i w górę Kanału, a płynąca rzeka zapewniała jego stałe zasilanie w wodę.
Od śluzy Nr XII do śluzy Nr XIII ścieżka holownicza znajdowała się po prawej stronie Kanału (od jego płn. strony), natomiast od śluzy Nr XIII do śluzy Nr XIV ścieżka ta znajdowała się po lewej stronie (południowej) – ten układ ścieżek holowniczych został wymuszony wzajemnym układem w tym miejscu koryta rzeki i Kanału oraz wykorzystaniem na wspomnianym niewielkim odcinku rzeki, jako koryta Kanału.

Na mapce tej są zaznaczone trzy niewielkie mosty, które były kiedyś przerzucone nad korytem Kanału – pierwszy z nich znajduje się po zachodniej stronie śluzy (przed jej dolną głową) w odległości ok. 0,22 km od niej, na wprost od małego majątku Swidrorw (Vorwerk Srvidrorv). Drugi most jest już po wschodniej stronie śluzy (ok. 0,55 km od niej) i znajdował się w dzisiejszym ciągu ul. Gliwickiej w Taciszowie. Natomiast ostatni most nad kanałem (także widoczny na mapce) znajdował się obok byłego majątku ziemskiego Borszcz (na mapie oznaczone jako : Ehem Vorwerk. Borszcz). Jak widać na mapie – pierwszy i trzeci most mają zdecydowanie znaczenie gospodarcze (dojazd do pól i łąk po obu stronach Kanału, funkcja komunikacyjna jest raczej drugorzędna), natomiast most w centrum Taciszowa ma głównie funkcję komunikacyjną – przejazd przez Kanał, który niejako sztucznie rozdzielał tę miejscowość – dzięki niemu można było dojechać na płn od Taciszowa do Byciny (Bitschin Dorf) a od południa skomunikować się z Rzeczycami (Retzitz Dorf).
Jak podaje P. Nadolski, w opisie (raporcie z 1851 r.) o stanie technicznym Kanału i jego infrastrukturze, owe wszystkie trzy mosty były murowane (posiadały ceglane sklepienie).

Przypisy :
[1] P. Nadolski, Dzieje Kanału Kłodnickiego i Gliwickiego, Gliwice 2018, Muzeum w Gliwicach – Seria Monograficzna Nr 23

Dom śluzowego przy śluzie Nr XIII (Taciszów) jest zamieszkały do dnia dzisiejszego ...

Górna głowa śluzy Nr XIII (od str. płn.) - widoczne resztki bloków piaskowca z częścią, gdzie była osadzona oś obrotu wrót wspornych.

Północna ściana komory śluzowej - widoczny wyraźnie wozówkowy wątek (układ) muru ceglanego ...

Głowa górna śluzy Nr XIII - południowa strona komory śluzowej.

Głowa górna śluzy Nr XIII (strona południowa) - widoczne bloki piaskowca z niewielką wnęką na szandory ...

Do dzisiaj poniżej głowy dolnej śluzy Nr XIII (patrząc w kierunku Pławniowic) widoczny jest jeszcze w terenie zarys koryta starego Kanału ...

Ślad koryta starego Kanału poniżej dolnej głowy śluzy Nr XIII ...

Fragment mapy ziem Królestwa Pruskiego (Königreich Preußen) z 1877 r. z przebiegiem koryta Kanału Kłodnickiego w okolicach Taciszowa i śluzą Nr XIII. 
Na tym niewielkim odcinku łożysko rzeki Kłodnicy było wspólne z korytem starego Kanału - odcinek ten wynosił ok. 0,65 km ...
Objaśnienia :
1. śluza Nr XIII
2. wspólny odcinek rzeki i Kanału (pomiędzy pkt. A i B)
3. rzeka Kłodnica i jej odnogi w okolicach Taciszowa (stan z 1877 r.)

Andrzej Napiórkowski